Je loopbaan: valt in jouw familie de loopbaan-appel ook niet ver van de boom?
Zijn vader was leraar en zijn opa ook. En ook Erik zelf stond voor de klas. Broers, neven, ooms en tantes: bijna overal in de familie werkte er wel iemand uit een gezin in het onderwijs. Een echte onderwijsfamilie.
Iedereen kent wel zo’n familie waar veel familieleden binnen eenzelfde beroepsgroep werken. Soms gaat het heel ver terug, zoals je bijvoorbeeld in boerenfamilies ziet. Je groeit op tussen je werkende ouders, het huis. Erf en land zijn plekken waar je je ouders ziet werken en af en toe help je een handje mee. Stap voor stap leer je zo de kneepjes van het vak en op een dag als je zelf moet kiezen, word je boer of boerin. Het bedrijf wordt door jou overgenomen. Is dit een weloverwogen keuze, of heeft het lot je ‘keuze’, dus je loopbaan, bepaald?
De vader van Graham Bell, de uitvinder van onder andere de telefoon, stamt uit een familie van deskundigen op het gebied van spraak (ook een oom en grootvader waren op dat terrein werkzaam). Bells vrouw was, evenals zijn moeder, slechthorend. In zijn vroege jeugd ontwerpt Bell met zijn broer een spraakmachine en later de telefoon, een combinatie van een spreek- en hoortoestel.
Hardnekkige loopbaanvragen? Duik eens in je familiesysteem
Voor mensen die het lastig vinden een weldoordachte loopbaankeuze te maken, lijkt het misschien wel ideaal om min of meer als vanzelfsprekend het loopbaanspoor van de eigen ouders of familie te volgen. Je hoeft immers niet echt meer te kiezen, dat is al voor je gedaan. Gewoon doorgaan op dezelfde voet, je loopbaan staat vast!
Het systeem van de familie heeft -onbewust- invloed gehad op de manier waarop je tegen werk en je loopbaan aankijkt. Je ontwikkelt mede een beeld van de werkende wereld aan de hand van de beroepen van de mensen waarmee je opgroeit: ouders, ooms, tantes, opa’s, nichten.
Soms helpt het echter om, zeker bij hardnekkige loopbaanvraagstukken, eens in je familiegeschiedenis te duiken. Het kan je helpen meer te weten te komen over jezelf, aan de hand van je familie en de manier waarop je familieleden tot hun beroepskeuzes zijn gekomen.
Het beroeps-genogram
Een genogram is een getekende stamboom waarbij je jezelf als startpunt neemt en de generaties in je familie weergeeft. Een beroeps-genogram is eigenlijk dezelfde stamboom, met dit verschil dat je het accent legt op het beroepsleven van je familie. Het uitgangspunt is, dat de richting waarin je je ontwikkelt ingrijpend wordt beïnvloed door de impliciete en expliciete boodschappen die vanuit beide families (van vaders- en van moederskant) zijn meegegeven:
- In sommige families is het ongewoon om een academische studie te volgen, ook al zijn de nodige capaciteiten aanwezig.
- Er zijn families waarin een sterke wens heerst dat elke volgende generatie ‘hogerop’ zal komen, terwijl er in andere families juist een taboe rust op succesvoller dan anderen in je familie willen zijn.
- Uit onderzoek is gebleken dat veel studenten geneeskunde die voor die studie hebben gekozen zelf ook hoog opgeleide ouders hebben, die meer dan gemiddeld verdienen en heel vaak zelf ook in de zorg werkzaam zijn.
Kortom: mensen zijn vaak loyaal aan de normen en waarden die hun in familiekring zijn voorgehouden, ook als het gaat om aspecten die te maken hebben met hun ontplooiing en loopbaan.
Hoe spelen jouw roots een rol bij je zelfontplooiing en je loopbaan?
Roots spelen een dubbelrol. Ze kunnen je zelfontplooiing ten goede komen, maar ook ondermijnen. De vraag is telkens of de ‘erfenis’ van je familie aansluit op je echte talenten, of dat je juist van deze eigenheid vervreemd bent. In veel gevallen gaat het om het zoeken naar een creatieve variant, zoals in het voorbeeld van Graham Bell hierboven.
Wat zijn de boodschappen die jij hebt meegekregen door de keuzes die de individuen in je families van afkomst hebben gemaakt? Hoe zag je de beide families, hoe werd er over hen gesproken door je ouders? Wat merkte je als kind op? Met wie voelde je affiniteit en hoe kwam dat? Had je een positief voorbeeld in de familie? Of juist niet: “ik hoop nooit te eindigen als tante Hanna…”. Het gaat hierbij zowel om negatieve als om positieve voorbeelden.
Achtergrond van het beroeps-genogram
Het beroeps-genogram is een werkwijze vanuit de contextuele en systemische benadering. Iedereen heeft wel eens gehoord van de familie- en organisatieopstellingen (Hellinger). In het beroeps-genogram wordt gewerkt vanuit dezelfde principes en met een eigen methodiek.
In loopbaanbegeleiding is het beroepsgenogram een zinvol instrument in bijvoorbeeld de volgende situaties:
Als je vastloopt bij het bepalen van je kwaliteiten
Iemand kan vastlopen in het in kaart brengen of verwoorden van zijn of haar kwaliteiten. Bepaalde kwaliteiten kunnen vanuit het gezin een negatieve lading hebben gekregen. Zoals bijvoorbeeld een vrouw die haar creatieve kwaliteiten niet waardeerde, omdat haar moeder deze ook negatief bestempelde in haar vaders familie: “Daar bereik je niets mee in het leven!”
Als je aarzelt of bang bent om een stap in je loopbaan te zetten
Angst om stappen in je loopbaan te zetten die wel eens succesvol zouden kunnen zijn. Met name het taboe om succesvoller en gelukkiger te worden dan de ouders. Hier is vaak sprake van een loyaliteitsprobleem. Bijvoorbeeld de cliënt die zich belemmerd voelde om zijn eigen weg te gaan. Hij had gezien hoe ongelukkig zijn vader was in zijn eigen bedrijf, maar ook in het huwelijk. Na een paar jaar meegewerkt te hebben in het bedrijf met als doel de opvolger te worden, brak hij daarmee en ging studeren in een andere stad, met een groot schuldgevoel. Datzelfde patroon speelde zich af toen hij verliefd werd.
Stagnatie bij het maken van keuzes
Bepaalde keuzes kunnen in de familielijn liggen en andere keuzes gaan daar juist tegenin. De coachee die verkrampt probeert om alles wat maar wijst in de richting van het onderwijs af te houden. Ze komt uit een onderwijsfamilie en heeft de behoefte om zich los te maken en te onderscheiden.
Toepassing van het beroeps-genogram kan ook leiden tot een geslaagde creatieve synthese. In het voorbeeld van Graham Bell heeft een dergelijke synthese plaatsgevonden, alleen zal hier geen beroeps-genogram aan te pas zijn gekomen…
Er zijn dus allerlei verborgen patronen, boodschappen, normen en waarden vanuit de familie meegegeven die invloed hebben op de manier waarop je je loopbaan hebt vormgegeven. Door hier meer inzicht in te krijgen, begrijp je beter waarom jij bepaalde keuzes (niet) hebt gemaakt en wat dit betekent voor het maken van een volgende stap. Bovendien kan het je milder maken in de manier waarop je naar jezelf kijkt. Je bent natuurlijk de regisseur van je eigen leven en van je loopbaan, maar zorg er ook voor dat je weet wat er in je erfenis zit. Je kunt er je voordeel mee doen.
Hoe ziet jouw beroeps-genogram eruit?
Ben je nieuwsgierig naar jouw beroeps-genogram en hoe deze je kan helpen bij een hardnekkig loopbaanvraagstuk? In drie à vier sessies doe je waardevolle ontdekkingen in je familie en krijg je informatie die je helpt bij het maken van een volgende en misschien wel meer succesvolle stap in je loopbaan.
Mariëlle Damoiseaux, 20 januari 2020
Contact
Wil je meer informatie, of heb je interesse in een vrijblijvend kennismakingsgesprek met een loopbaancoach? Neem dan contact op met ons. Wij zijn bereikbaar op 024 397 8892
Een mail sturen kan ook: info@md-act.nl
MD-act biedt trainingen en coaching door heel Nederland.
