Negatieve stemmen in je hoofd

Bij ‘negatieve stemmen in je hoofd’ gaat het in dit artikel niet over het horen van ogenschijnlijk echte stemmen. Het gaat om ‘zelfpraat’, dingen die je je zelf ‘hoort’ denken. Stemmen waarvan je je bewust bent dat jij ze denkt, of soms zelfs prevelt of hardop uitspreekt. Bijvoorbeeld over jezelf, over een ander, over iets dat je hebt gedaan, gepresteerd of bent vergeten te doen. Over deze ‘stemmen’ gaat het. En dan met name over negatieve, onderuithalende stemmen.

Heb je weleens last van dit soort negatieve stemmen in je hoofd? Dan herken je waarschijnlijk dit type uitspraken wel:

“Laat maar, dat kunnen anderen véél beter”
“Wat zit ik me nu druk te maken? Laat toch zitten”
“Binnenkort val ik door de mand; dan ziet iedereen dat ik helemaal niet zo goed bent als het lijkt”
“Waarom heb ik dit niet eerder bedacht?”
“Denk je nou echt dat mensen mij leuk vinden?”
“Ik zie er weer niet uit vandaag…”

Maak je geen zorgen (als je dat al deed): veel mensen hebben last van dergelijke negatief stemmen in hun hoofd.

Stemmen in mijn hoofd! Ik ben toch niet gek….

Hoewel het vaak niet prettig is, is het helemaal niet vreemd als je geregeld last hebt van negatieve stemmen in je hoofd’. Als ik het in mijn rol als coach met mensen heb over ons ‘innerlijke theater’, herkennen de meesten dit meteen.

Als je goed naar die innerlijke stemmen luistert, zul je ontdekken dat ze allemaal zo hun eigen stokpaardjes lijken te hebben. Sommige voorbeelden uit de inleiding horen bij wat in Voice Dialogue onze innerlijke criticus wordt genoemd. Die heeft de neiging om vooral te letten op wat er allemaal mis is, misgaat of mis zou kunnen gaan. De zelfpraat is dan beslist niet positief over jezelf (of over anderen). In onze rol als coach komen wij veel mensen tegen die juist van die stem last hebben.

Stemmen in je hoofd kunnen ook op een kritische, nogal onaardige manier proberen te stimuleren. Zo kan er een innerlijke stem zijn die jou vooral vertelt dat je niet moet zeuren, dat je moet aanpakken, niet moet opgeven, niet bij de pakken neer moet gaan zitten. Zo’n stem kan je bijvoorbeeld vertellen dat er nog nooit iemand is doodgegaan van hard werken, dat Hollandse jongens niet huilen, of dat werk voor het meisje gaat.

Er zijn gelukkig vaak ook positieve, ondersteunende stemmen. Bijvoorbeeld een innerlijke stem die je misschien vertelt dat je de zaken ook meer van de positieve kant kunt bekijken. Die zegt dingen als: kijk niet naar wat je niet hebt, maar naar wat je wel hebt. Of die zegt: het is misschien niet leuk, maar het had veel erger gekund. Die innerlijke stem gaat uit van de gevulde helft van het glas, in plaats van te kijken naar het lege deel ervan.

Lees ook onze blog over de ‘innerlijke slavendrijver’ die je opjaagt om te hard en te lang te werken

Negatieve stemmen in je hoofd: ons innerlijke theater

Als je er goed op gaat letten, zul je merken dat je verschillende innerlijke stemmen hebt, met verschillende boodschappen die zich in verschillende situaties ‘melden’. Geregeld is ook sprake van een innerlijk theater waarin je stemmen hele en halve conversaties hebben of discussies met elkaar voeren. Dit kan je soms helpen bij het maken van verstandige keuzes. Maar net zo vaak of vaker helpt het je helemaal niet; dan is het vooral verwarrend of kan het je onzeker maken.

Voorbeeld

Piet is op weg naar een klant. Als onderdeel van het acquisitietraject moet hij een presentatie gaan houden. Hij heeft in het weekend veel tijd besteed aan de voorbereiding. Zo veel, dat hij zich eigenlijk een beetje schuldig voelt tegenover zijn gezin. Een gevoel dat hij wel vaker heeft, want Piet heeft geregeld last van negatieve stemmen in zijn hoofd.

Ook is Piet gespannen voor de presentatie, want het gaat om een grote order die hij hiermee kan verwerven. Belangrijk, temeer daar zijn laatste acquisitie geen succes is geweest. Achter het stuur ontspint zich de volgende innerlijke dialoog:

Als het maar goed gaat, strakjes. Zul je zien, heb ik me zo goed voorbereid, en vergeet ik toch mijn tekst. Na een korte ‘stilte’ gaat de innerlijke conversatie verder: je moet eens ophouden met jezelf zo gek te maken!!! Natuurlijk gaat het goed. Hoe vaak heb je dit al niet gedaan. Stilte.

a, ja, de vorige keer ging het lekker…. Misschien word je te oud, misschien kun je gewoon niet goed mee met de verwachtingen van de huidige generaties. Stilte.

De conversatie gaat verder: je gaat daar gewoon staan, je doet je best, je hebt je goed voorbereid. Meer kan je niet van jezelf verwachten. En dan zien je wel. Stilte.

Een vervelend gevoel bekruipt Piet en de innerlijke conversatie gaat verder: Je hebt Ria en de kinderen dit weekend wel erg verwaarloosd! Waarom kies je nu toch altijd voor je werk? Zijn je gezin en kinderen dan niet belangrijk voor je? Waarom gaat het steeds zo. Dat Ria nog niet bij je weg is…. Korte stilte, stemming verandert, Piet wordt een beetje geïrriteerd.

Ria moet niet zeuren! Wie zorgt hier al jaren voor brood op de plank? Wie wil niet alleen in de zomer, maar ook in het najaar op vakantie? Wie vindt het reuze belangrijk om er altijd tiptop bij te lopen? En hoe kunnen we dat allemaal betalen….? Juist, omdat jij zo hard werkt!!!

Als je goed luistert, hoor je verschillende ‘stemmen’, verschillende ‘personages’ die het niet met elkaar eens lijken te zijn en allemaal zo hun eigen boodschappen hebben en er samen niet echt goed uit lijken te komen.

De wijze waarop de innerlijke stemmen vaak met elkaar in gesprek zijn, doet mij denken aan hoe het in veel vergaderingen gaat: iedereen roept wat, niemand gaat echt in op wat de ander zegt en iedereen blijft vooral bij zijn eigen overtuigingen en ideeën.

Hoe kun je meningen en informatie, die vanuit de verschillende perspectieven gedropt worden, nog op een goede manier gebruiken? Dat is vaak lastig: dergelijke (innerlijke) conversaties zijn eerder verwarrend dan dat ze bijdragen aan het trekken van goede conclusies of aan het nemen van besluiten waar iedereen ook achterstaat.

Voice Dialogue gebruiken in coaching

Al manifesteren de innerlijke stemmen zich geregeld als door elkaar pratende vergaderaars, toch zijn ze op een nuttige manier te gebruiken in coaching. Met principes uit Voice Dialogue kun je op een vaak leuke, soms ook confronterende, maar bijna altijd leerzame manier aan de slag met die stemmen in je hoofd.

Voice dialogue, wat is dat?

In de eerste helft van de jaren 70 van de vorige eeuw ontwikkelde het echtpaar Hall en Sidra Stone, twee psychologen/therapeuten, de Psychology of Selves (psychologie van de ‘ikken’). Deze theorie vormde de basis voor Voice Dialogue.

In de Psychology of Selves is het uitgangspunt dat een persoonlijkheid is opgebouwd uit verschillende ‘delen’ die allemaal als het ware een eigen persoonlijkheid hebben, met onder meer hun eigen zorgen, overtuigingen, gevoelens en ideeën. Ieder mens heeft een aantal dominante delen of ‘ikken’; dit zijn onze primaire subpersoonlijkheden. De primaire subpersoonlijkheden bepalen in hoge mate onze identiteit.

Voorbeeld

Lies heeft een sterk ontwikkelde perfectionist. Deze manifesteert zich meestal als een krachtige negatieve stem in haar hoofd, die bij leidt tot het ervaren van veel werkstress. Maar soms mengt zich een andere subpersoonlijkheid in haar interne dialoog. Deze zegt totaal andere dingen dan de perfectionist, maar wordt niet of nauwelijks gehoord.

Die verstoten subpersoonlijkheid van Lies zegt dingen als: “Wees toch niet altijd zo hard voor jezelf! Een ander zou hiermee gewoon tevreden zijn”; “Lies, Lies, Lies, je bent ook maar gewoon een mens… Fouten maken mag, ook jij, Lies”. Deze stemmen worden in de interne dialoog snel en stevig overruled door de perfectionist. De perfectionist in Lies wil en kan deze tegengeluiden zelfs bijna niet verdragen!

MAAR: als Lies eerlijk is, voelt ze zich regelmatig ook niet prettig vanwege haar perfectionisme. Dan klaagt een interne stem tegen Lies over het feit dat ze een Pietje precies is en dat haar perfectionisme véél te veel tijd kost. Als Lies in die stemming is, voelt ze zich soms ook erg tekort gedaan door anderen. Dan zeurt een stemmetje over het feit dat ze zo verschrikkelijk haar best doet om het allemaal goed te doen, en dat ze daar niet de waardering voor krijgt die ze verdient. Dat het soms niet eens wordt opgemerkt door anderen! Dat ze misschien haar werk moet gaan doen zoals anderen dat ook doen en alles wat minder nauw moet gaan nemen en misschien zelfs de kantjes er wat van af zou moeten gaan lopen…

Het doel van Voice Dialogue: anders leren omgaan met de negatieve stemmen in je hoofd

Een doel van Voice Dialogue is, om je bewust te worden van je primaire en van je meer of minder verstoten subpersoonlijkheden en deze als het ware beter te leren kennen; wat hebben ze je eigenlijk allemaal te vertellen? Daarbij is het belangrijk om dit te leren doen zonder te oordelen over de boodschappen, zorgen en ideeën van de verschillende subpersoonlijkheden!

Je primaire en meer of minder verstoten subpersoonlijkheden leer je kennen door een ‘Bewuste Ik’ te ontwikkelen. Hoe zou dat zijn, voor Lies? Als ze gewoon kon ervaren dat er intern bij haar vaak een sterk ontwikkelde perfectionist aan het woord is die bijna altijd haar gedrag bepaalt en dat er ook andere interne stemmen zijn, die andere dingen zeggen? Als ze leert om zonder oordelen te luisteren naar alles wat ze zichzelf te zeggen heeft?

Een ander doel van Voice Dialogue wordt vaak al (deels) gerealiseerd door het ontwikkelen van het Bewuste Ik waarmee je oordeelsvrij kunt luisteren naar je eigen interne theater. Dat andere doel is om je niet meer te identificeren met je dominante subpersoonlijkheden. Je hebt een sterk ontwikkelde perfectionist ter beschikking, maar je bent het niet. Je bent, dus hebt, veel meer dan dat!

Je bent bijvoorbeeld ook iemand die ontspannen kan genieten van muziek, lekker eten of goed gezelschap. En je bent misschien ook wel iemand die er voor anderen is als deze hulp nodig hebben. Je zou kunnen zeggen dat het erom gaat te leren dat je een perfectionist ter beschikking hebt en dat je daar vaak en goed van kunt profiteren. En dat je ook andere kwaliteiten of subpersoonlijkheden ter beschikking hebt die je ook kunt inzetten. Aan jou de keuze.

Meer ruimte voor het maken van keuzes

Met een goed ontwikkelde Bewuste Ik creëer je ruimte om te kiezen. Lies is niet een perfectionist, maar heeft er een ter beschikking. Die kan ze inzetten. Nu ze heeft geleerd om oordeelsvrij te luisteren naar de andere interne ‘boodschappen’, kan ze leren om steeds opnieuw, in het hier en een afweging maken: moet ik in deze situatie gaan voor perfectie en dus mijn perfectionist inzetten, of is het in deze situatie verantwoord, of misschien zelfs wel beter, om met een 7 genoegen te nemen?

Werkboek Voice Dialogue: Wie is er aan het woord?

Wil je zelf aan de slag met de negatieve stemmen in je hoofd? Vraag dan ons gratis Werkboek Voice Dialogue aan. Als je enkele gegevens invult, ontvang je dit werkboek met daarin uitgebreide informatie over wat Voice Dialogue is.

Heb je last van negatieve stemmen in je hoofd die, net als bij Lies, leiden tot het ervaren van (werk)stress, zijn in het werkboek 4 oefeningen opgenomen die je helpen om hiervan minder last te hebben.

Aanvragen gratis ‘Werkboek Voice Dialogue’

Voice Dialogue: iets voor jou?

Voice Dialogue is wat mij betreft een schitterend instrument om meer inzicht mee te krijgen in wie je bent. Ook kan het behulpzaam zijn bij het loskomen van ‘dwingende’ gedrags- en reactiepatronen. Het leert je ook om ‘liefdevoller’ te kijken naar je innerlijke dialogen, ook wanneer het gaat om de negatieve stemmen in je hoofd. En om je niet te schamen voor zogenaamde rare ideeën en wensen; je bent je gedachten niet, je hebt ze. Je kunt er ontspannen en nieuwsgierig naar luisteren om vervolgens af te wegen: wat kan en wat wil ik ermee als het gaat om vervolgacties, gedrag of keuzes die voorliggen.

Wij kunnen je in een vrijblijvend gesprek meer vertellen over Voice Dialogue. Wij kunnen dan ook toelichten hoe wij met deze methode werken om in coachingstrajecten meer inzicht te krijgen in de negatieve stemmen in je hoofd.

Meer weten? Neem dan vrijblijvend contact op.

Albert van Veen, 16 april 2015

Contact

Gerelateerd artikel

Hoor je echte stemmen die niet komen van een persoon

Hoor je echte stemmen, zonder dat dit goed te verklaren is? Dan is dit boek misschien goed om te lezen: Leren omgaan met stemmen horen

Leestip

• Ik (k)en mijn ikken – Ontdek andere kanten van jezelf met Voice Dialogue, geschreven door Judith Budde c.s., uitgeverij Thema, EAN: 97890587155241