Zelfvertrouwen vergroten? Ken je valkuilen!

Wanneer je last hebt van te weinig zelfvertrouwen, dan is het goed om te weten dat je niet de enige bent. Sterker nog, een aanzienlijk deel van de mensen lijdt hieronder. Vaak merk je dit niet zo, omdat we er niet makkelijk over praten. We schamen ons ervoor. Daardoor blijf je er alleen mee rondlopen. Dat maakt dat je zelfvertrouwen nog verder daalt. Praat erover. Dat helpt. Ik spreek uit ervaring.

Valkuilen: zich herhalende problemen

Wanneer je weinig zelfvertrouwen hebt, dan is de kans groot dat je ook last hebt van zich herhalende patronen in je gedrag. Patronen die je niet helpen en waar je ook weer last van kunt hebben. En die je toch steeds weer overkomen. Ze kunnen je behoorlijk in de problemen brengen en zijn moeilijk bij te sturen. Daarom worden ze ‘valkuilen’ genoemd.

Deze valkuilen zijn er in vele gedaantes. Maar vaak zijn ze goed verstopt en verweven met eigenschappen waar we wel blij van worden. Daarom zijn ze voor ons zelf vaak moeilijk te herkennen, ondanks dat we ze al (heel) lang met ons meedragen.

Een belangrijke aanwijzing voor een valkuil zijn de zich herhalende problemen in je leven. Heb je vaak ruzie, thuis of op het werk, word je steeds ontslagen, word je steeds gepasseerd voor die promotie of leuke klus, of zit je thuis met spanningsklachten? Grote kans dat je last hebt van valkuilen waar je je nog onvoldoende bewust van bent.

Afhankelijk zijn van waardering

Een voorbeeld waar ik zelf last van heb is de valkuil van overmatig waardering willen hebben. Iedereen vindt het leuk om een complimentje te krijgen, maar wanneer jouw valkuil is dat je teveel afhankelijk bent van waardering, dan breekt het je op. Het hindert je om jouw kwaliteiten vrij in te zetten. Of je ontloopt uitdagingen bij voorbaat.

Waardering willen krijgen kan een motivatie zijn om goed werk te leveren, maar meestal word je er nogal moe van om steeds van anderen te willen horen dat je het heel goed hebt gedaan. Je zult het lastig vinden om kritiek te krijgen, ook al is het maar op een klein puntje. En bij het uitblijven van complimenten word je onzeker.

Het effect is dat je veel energie steekt in het bekijken wat de anderen van jouw prestaties vinden. Meer dan anderen dat doen, die deze energie in andere dingen kunnen steken. Het goed afronden van jouw project, bijvoorbeeld. Een andere uiting is jezelf beter dan anderen te vinden. Dat stoot anderen af, waardoor je nog meer behoefte aan bevestiging krijgt. Kortom een vicieuze cirkel.

Uit je valkuilen komen

Het oplossen van een valkuil begint met te erkennen dat je de valkuil hebt. Je kan namelijk vrij lang volhouden dat de problemen die je tegenkomt steeds aan de omstandigheden of de ander liggen en niet aan jou. Zolang je dat doet, kan je wachten op een volgende teleurstellende situatie. Want die komt er. Net zo lang totdat je ergens het besluit neemt, dat je wel onderzoekt wat jouw precieze bijdrage is aan een ongewenste situatie.

Dat is een wilsbesluit. Ik wil mij niet meer slachtoffer voelen van wat er in mijn leven gebeurt, maar kijken wat mijn invloed is. En die is vaak groter dan je denkt, ook al dacht je eerst van niet. Je neemt dan verantwoordelijkheid voor je gedrag. Dat is een voorwaarde om je gedrag te kunnen veranderen. Daarmee neemt je invloed toe in wat er in je leven gebeurt. Het leren is begonnen.

Een behulpzaam boek

Ik kwam een bijzonder goed boek op het spoor wat heel goed beschrijft welke valkuilen er bestaan en hoe ze eruit zien. En hoe je ze kan oplossen. Het boek heet “Reinventing Your
Life¨ van Jeffrrey Young & Janet Klosko. Het is in 1999 geschreven, maar nog zeer actueel. Het is ook in het Nederlands vertaald en heet dan ‘Leven in je Leven’. Voor mij geeft de Engelse titel beter aan waar dit boek over gaat.

Het boek heeft mij erg geholpen om mijn valkuilen te herkennen, te erkennen en daarmee een begin te maken met ze op te lossen. Als je eenmaal precies snapt hoe jouw valkuil werkt, dan wordt het makkelijker om te kiezen voor ander gedrag.

Een valkuil gaat in feite over angst op een bepaald levensgebied. In het verleden heb je jezelf een strategie aangeleerd om met die angst om te gaan. Gericht op het vermijden van pijn. En die strategie werkt nu niet goed meer. Juist deze strategie brengt je in de problemen. En zorgt nu juist voor waar je zo bang voor was.

In het boek worden zes gebieden genoemd waar de valkuilen over kunnen gaan. Ik noem ze hier:

1. Veilig voelen
2. Verbonden voelen met anderen
3. Autonomie
4. Zelfwaardering
5. Zelfexpressie
6. Redelijkheid versus veeleisendheid

Drie reacties op valkuilen

Iemand die een valkuil heeft kan er op drie manieren op reageren:

• Overgeven
• vermijden
• Bestrijden

Overgeven
Iemand die zich overgeeft aan zijn valkuil, zal zich gedragen alsof de valkuil zijn leven dicteert. Hij gedraagt zich alsof zijn valkuil waar is. Hij berust erin. Als jouw valkuil is dat je de neiging hebt dat je te afhankelijk van anderen bent, zul je accepteren dat je weinig verantwoordelijkheden draagt en een baan onder je niveau hebt.

Vermijden
Degene die z’n valkuil vermijdt, zal situaties uit de weg gaan die de confrontatie met zijn valkuil oproepen. Iemand met de valkuil afhankelijkheid zal een solitair beroep kiezen waar hij zo min mogelijk in een afhankelijkheidsrelatie komt. Hij wordt bijvoorbeeld kunstenaar of zzp’er.

Bestrijden
Iemand die aan het bestrijden is, zal proberen zelf de touwtjes in handen te krijgen, zodat hij niet afhankelijk is van anderen. Dit kan lang goed gaan en is soms lastig te herkennen. Iemand is dan vaak wat star en hard in het contact. Het kost veel energie en kan dan opeens opgebrand zijn. Of bij een tegenslag juist opeens omslaan in heel afhankelijk van anderen.

Behoefte aan hulp of advies?

Zelfvertrouwen vergroten en uit je valkuil leren blijven, dat betekent echt hard werken! Ik kan je van harte aanbevelen om daarbij gebruik te maken van het boek ‘Leven in je leven’ (ISBN: 9789026515699). De aanpak is gebaseerd op de cognitieve therapie en het wordt door heel veel lezers zeer gewaardeerd om zijn helderheid en praktische toepasbaarheid.

Wil je liever met een coach een-op-een werken aan meer zelfvertrouwen? Kijk dan hier voor meer informatie: coaching zelfvertrouwen

Ik wens je de moed toe met jouw valkuilen aan de slag te gaan. Overwin je schaamte en praat erover. Het kan je zelfvertrouwen aanzienlijk vergroten.

Sander Dorgelo, 3 maart 2017

Contact