Weinig zelfvertrouwen. Sommigen gaan er dagelijks onder gebukt, maar iedereen heeft wel eens behoorlijke last van onzekerheid. Misschien herken je wel een van de volgende situaties.
Je zit in de vergadering en je hebt een goed, maar ongebruikelijk idee. Maar wat zullen de anderen ervan denken? Je spanning stijgt. Rode vlekken in je nek en je temperatuur en hartslag stijgen. Stamelend en met horten en stoten vertel je wat je bedacht hebt.
Je bent verliefd en wil dat die ander laten weten. Dat is heel spannend. Wat zal die ander gaan zeggen? Welke reactie zal je straks krijgen?
Je baas neemt jou niet serieus. Je krijgt steeds de rotklussen en als je er iets van wil zeggen, lijkt hij niet thuis te geven. Nu wil je er echt een punt van maken. Je besluit op hem af te stappen.
Je hebt een klus gedaan, maar je hebt een fout gemaakt. De opdrachtgever is ontevreden. Zoek je naar uitvluchten? Schuif je de schuld van je af?
Iedereen is soms onzeker. Je brengt iets in wat voor jou belangrijk is en je weet niet hoe de ander erop zal reageren. En hoe die ander erop reageert is voor jou belangrijk. Het is dus logisch dat je dat spannend vindt. Het zou getuigen van desinteresse als de reacties van anderen in dergelijke situaties je koud zouden laten.
Hoe mensen omgaan met gevoelens van onzekerheid verschilt. Een sterke drijfveer van mensen is pijnlijke gevoelens te vermijden. Om dat voor elkaar te krijgen, hebben we een batterij aan trucs.
Het gewenste doel wordt gereduceerd om onzekerheid te vermijden
Jouw idee was toch niet zo belangrijk; de leuke partner was toch niet zo leuk bij nader inzien; het project best succesvol en de opdrachten eigenlijk niet zo slecht als we het vergelijken met nog beroerdere projecten.
Zie daar, de noodzaak tot een lastig gesprek of gedragsverandering is ‘opgelost’. En je onzekerheid succesvol weggeorganiseerd. Op korte termijn werkt dit. Op langere termijn draagt deze strategie bij aan onzekerheid, omdat we leren dat het vermijden ‘werkt’ en dat voelt fijn. We komen er niet achter wat er gebeurd zou zijn als we wel de spannende weg hadden bewandeld en gedaan hadden wat we spannend vonden.
De strategie van het vermijden is belonend omdat we op korte termijn verlost zijn van vervelende gevoelens. Dit doen we grotendeels onbewust. En werkt daarmee hetzelfde als elke verslaving. Die geeft ons op korte termijn afleiding en verlichting. Maar ondermijnt ons op langere termijn. De oplossing wordt dan juist het probleem.
Moeten voldoen aan een ideaalplaatje
Je bent veel bezig in je gedachten over hoe jij zou moeten zijn en je zou moeten gedragen. In plaats van in de werkelijkheid gewoon het beste ervan te maken. Door negatieve gevoelens te vermijden en dat voor onszelf te ontkennen, verliezen we het contact met de werkelijkheid en daarmee de mogelijkheid onze kracht en kwaliteiten te ontwikkelen die ons helpen de problemen en uitdagingen in de realiteit zo goed mogelijk aan te gaan. We creëren daarmee een illusie van controle. Een theorie over hoe we zouden moeten zijn, in plaats van onszelf af te meten aan ons daadwerkelijke gedrag. En het daarmee te doen.
We hebben vaak niet voldoende geleerd dat we onzekerheid en afwijzing kunnen incasseren en hanteren, maar doen er alles aan om dit niet te hoeven voelen of dit mee te maken. Daarmee wordt de onzekerheid een steeds groter monster. Er zijn immers geen ervaringen die zeggen: joh dat is vervelend, au, au. Maar het is niet zo’n ramp als dat je vreest. (Volgens sommigen zit de vrees voor afkeuring in onze genen. In vroeger tijden buiten de groep vallen betekent in je eentje overleven. En dat was levensbedreigend).
Negatieve gevoelens horen gewoon bij het leven en de realiteit. En het gaat na verloop van tijd over. De paradox is dat hoe minder we ons verzetten tegen wat er is, hoe minder we er ons door laten leiden.
Jezelf afkeuren
Door het vermijden raken we afgesloten van onze omgeving en daarmee van onszelf. We doen minder ervaring op met het ontwikkelen van ons leervermogen en onze scheppende kracht. We gaan dan denken dat we dat allemaal niet goed kunnen. We krijgen dan last van een negatief zelfbeeld. Wat slap dat je er niet doorheen bent gegaan, denk je misschien. Je neemt je voor om het een volgende keer ga je het wel doen! Dat geeft een geruststellend gevoel. Een intentie voor de toekomst blijkt echter iets anders te zijn dan gedrag in het hier en nu.
Ik zat laatst in een lekker warme sauna en bedacht dat ik als ik eruit kwam ik de bak met ijswater over me heen zou gaan gooien. Op het moment dat ik bij de bak stond om het daadwerkelijk te doen was het toch anders, ondanks mijn dappere intentie. Ik vond het in principe een goed idee, maar nu even niet. In de sauna bedacht ik me voornamelijk de voordelen van de stoere actie. Zo dicht bij de daad, werden met name de nadelen veel helderder.
Je geeft jezelf een slechte beoordeling. Je hebt niet gedaan wat je vond dat je had moeten doen. Of je hebt het niet gedaan op een wijze dat je vindt dat je het had moeten doen. Zelfverzekerd optreden, geen fouten maken, bijvoorbeeld. Je houdt vast aan het ideale beeld van jezelf waar je aan moet voldoen: dat je niet onzeker bent op belangrijke momenten (en dat anderen dat zien), terwijl je het in werkelijkheid wel bent.
De theorie over jezelf wordt dan belangrijker dan de realiteit. Ik moet sterk en zelfverzekerd zijn. En als ik dat niet ben, dan tel ik niet mee. Je brengt jezelf dan in een lastig parket. Je bent onzeker en hebt dus al je kwaliteiten nodig om de situatie het hoofd te bieden en hebt dan ook nog een stem in jezelf die je voortdurend bekritiseert. Dat helpt je niet om zo goed mogelijk te kijken wat je wilt en wat nodig is in de situatie. Grote kans dat je volgende keer wel uitkijkt om in situaties te komen waar je zulke ongemakkelijke gevoelens kan krijgen!
De cirkel is compleet. Risico wordt vermeden, je zelfbeeld nog negatiever. Je raakt uitgeblust. Je krijgt geen ideeën meer. Leven wordt overleven.
Doorbreken van de negatieve spiraal
Hoe doorbreek je deze negatieve spiraal? Verander je gedachten en je gedrag! Als je goed begrijpt hoe je gedachten en overtuigingen bij jou werken, dan is het ook mogelijk om die te veranderen. Ga actief op zoek naar positieve ervaringen. Uiteindelijk draait het immers om wat je doet. In beweging komen is de sleutel. Als je blijft doen wat je altijd doet, zullen de resultaten ook hetzelfde zijn. Begin klein en bouw het langzaam op.
Kom met je ideeën naar voren, beken je liefde, spreek je uit tegen je baas en neem verantwoordelijkheid voor je fouten. En aanvaard dat je het spannend vindt. Dat is heel normaal. Veroordeel jezelf er niet voor.
Een laatste opsteker: mensen hebben op hun sterfbed geen spijt van de dingen die ze gedaan hebben. Wel van de dingen die ze niet gedaan hebben. Dus de volgende keer gooi ik die bak ijswater over me heen! En als ik nog niet durf? Dan is dat helemaal niet erg en dan neem ik gewoon eerst een kleiner bakje!
Behoefte aan training, persoonlijke coaching of advies?
Wij bieden een cursus zelfvertrouwen aan. Een goede optie als je samen met anderen wilt werken aan meer zelfvertrouwen.
Wil je liever met een coach een-op-een werken aan meer zelfvertrouwen? Kijk dan hier voor meer informatie: coaching zelfvertrouwen. Als je dit prettig vindt, kun je kiezen voor online-coaching.
Sander Dorgelo, 19 mei 2017
Contact
Heb je nog vragen? Neem dan vrijblijvend contact op met ons. Wij zijn bereikbaar op 024 397 8892
Een mail sturen kan ook: info@md-act.nl
MD-act biedt trainingen en coaching door heel Nederland.
