Leidinggeven! Of niet? Een keuze maken in je loopbaan

Herken je dit?

• Je bent een professional, een vakman of vakvrouw.
• Je hebt veel ervaring, veel kennis opgedaan gedurende je loopbaan en je hebt je ontwikkeld tot degene binnen je team die gezien wordt als senior of minstens bijna senior.
• Je beoordelingen zijn altijd meer dan goed en je merkt dat de meeste klussen die je doet niet veel nieuws meer te brengen hebben.

Misschien ben je midden dertig of de veertig net gepasseerd en steeds vaker moet je aan dat oude liedje van DoeMaar denken: “Is dit alles…? Doedoedoe… Is dit alles, wat er is..?” https://www.youtube.com/watch?v=ZwOAR7SsUmc

Net zoals DoeMaar al zong (en voor de iets jongere lezer: dat is dat Nederlandse bandje met Henny Vrienten waar zo’n 33 jaar geleden heel veel meisjes van in katzwijm vielen), wil je iets meer. Je wilt je verder ontwikkelen, een stap zetten. Dan krijg je van je leidinggevende de vraag: hoe zou je het vinden om te solliciteren naar de positie van teamleider (of afdelingshoofd, bureauhoofd, teammanager etc.)?

Een leidinggevende functie? Tja, daar had je zelf ook al vaker over nagedacht. Misschien heb je zelfs al vacaturesites bekeken om een stap te zetten in die richting.

Leidinggeven, iets voor mij?

Wat te doen? Je weet niet of dit is wat je zoekt. Leidinggeven zou iets voor je kunnen zijn, maar hoe weet je dat zeker? Eigenlijk vind je de inhoud van je werk stiekem ook nog heel leuk, maar als professional kun je niet meer echt stappen maken. De meest logische stap om vooruit te komen in je loopbaan is dan toch het leidinggeven… of niet?

Regelmatig ontmoet ik in mijn praktijk mensen met deze vragen. Soms stellen ze die heel gericht omdat ze zich aan het bezinnen zijn op hun loopbaan. Soms worden ze er min of meer toe aangezet doordat er zich ineens een gelegenheid voordoet om te solliciteren. Soms heeft hun leidinggevende hen gevraagd om in het kader van loopbaanontwikkeling over deze vraag na te denken.

Vanuit welk startpunt ze ook vertrekken, de vraag is niet voor iedereen gemakkelijk te beantwoorden, zo blijkt.

Een aantal thema’s komt bij dit soort vragen meestal aan de orde:

Kan ik het wel?
– Kan ik anderen beïnvloeden zodat ze gaan doen wat ik van ze vraag?
– Kan ik moeilijke beslissingen nemen over mensen, kan ik sturen op resultaten van anderen naast op die van mezelf?
– Kan ik de inhoud loslaten en mensen de ruimte geven om hun werk op hun eigen manier te doen?
– Kan ik plannen en organiseren, kan ik motiveren, kan ik ‘situationeel leidinggeven’ of ‘coachend leidinggeven’?
– Kan ik visie ontwikkelen?
En zo verder…

Wil ik dit wel?
– Wil ik in de positie verkeren van leidinggevende?
– Wil ik leidinggeven aan mijn huidige collega’s, bij voorbeeld.
– Wil ik verantwoordelijk zijn voor de resultaten van het team, de afdeling of de eenheid waar ik nu werk?
– Wil ik in een MT zitten?
– Wil ik beoordelingsgesprekken voeren en soms misschien slecht-nieuws gesprekken, medewerkers/collega’s aanspreken op hun resultaten of – nog erger – hun houding?
– Ben ik bereid om de mooiste klussen niet zelf op te pakken maar aan een van mijn collega’s te gunnen?
En zo verder…

Andere thema’s
Naast vragen over het willen en het kunnen worden bij nadere beschouwing vaak ook andere thema’s geraakt:
– Wat als ik nee zeg?
– Zal ik daarmee mijn kansen voor de toekomst niet verspelen en mijn eigen ruiten ingooien?
– Hoe wordt er dan tegen me aangekeken door mijn leidinggevende of HR? Misschien krijg ik enorme spijt…

Het lastige van al deze vragen is dat ze niet zo gemakkelijk te beantwoorden zijn en voor een deel alleen echt beantwoord worden door de stap te zetten. Je kan van te voren niet weten hoe het zal zijn om aan je collega’s leiding te geven. Pas als je dat werkelijk doet, merk je hoe het is.

Mechanismen achter al het geworstel met veel loopbaanvragen

Veel mensen worstelen met loopbaanvragen zoals de hierboven genoemde. Al dat geworstel heeft in mijn ervaring te maken met drie mechanismen: gebrek aan feedback; angst en vermijding; gebrek aan bereidheid.

Gebrek aan goede feedback en relevante ervaring

Hoeveel echte feedback krijg je eigenlijk in je werk? En met name als het gaat om de wijze waarop je invloed uitoefent. Vaak weten we niet hoe we het echt doen in de ogen van anderen.

Zeker als je een goede professional bent en vanuit die rol door wil of kunt groeien is de vraag gerechtvaardigd: kun je als goede professional ook een goede leidinggevende worden? De feedback die je juist op dat punt (het leidinggeven en beïnvloeden) in je praktijk als professional krijgt, is vaak beperkt en niet alleen omdat je vooral op je professionele bekwaamheden wordt beoordeeld, maar ook omdat je gewoonweg niet echt ervaring opdoet met leidinggeven. Anderen kunnen daar dus eigenlijk weinig over zeggen en zelf heb je ook niet een goede graadmeter.

Angst en vermijding

We zijn als mensen gericht op het vermijden van ellende. De meesten van ons willen niet terecht komen in situaties waarin ze bedreigd worden of narigheid te verduren krijgen.Een manier om te voorkomen dat we in ellende terecht komen, is ze niet op te zoeken. Een heel functionele reactie, zolang het gaat om werkelijke, reële ellende. Waarom zou je jezelf aan ellende blootstellen als dat niet hoeft? Waarom zou je zonder parachute uit een vliegtuig springen?

Jammer genoeg is veel van de ellende die we proberen te vermijden vooral ellende in ons hoofd. Zie de blog: Self fulfilling prophecy: anders leren omgaan met negatieve gedachten en verwachtingen. Als gevolg van deze verwachtingen vermijden we van alles; we gaan de ervaring niet aan, omdat we in ons hoofd een voorstelling maken van wat er allemaal mis kán gaan en kán gebeuren.

Als we met dit brilletje op naar de eerder opgesomde vragen kijken, zien we dat onder veel van de genoemde vragen een zorg of angst ligt. Het zijn vaak vragen uit de categorie ‘wat … als … ?:

• ‘Wat als mijn collega’s helemaal niet van zins zijn om mij als leidinggevende te accepteren’
• ‘Wat als ik niets van anderen gedaan krijg.’
• ‘Wat als de resultaten straks tegenvallen.’
• ‘Wat als, wat als, wat als…’

Hoe voorstelbaar en begrijpelijk ook de zorg en de angst die onder dit soort vragen liggen, toch is het jammer als je je door die zorg en angst volledig laat leiden. Dan kun je namelijk niet meer ervaren hoe het daadwerkelijk is om leiding te geven (of andere dingen te doen en te ervaren die je belangrijk vindt).

Gebrek aan bereidheid

Een volgend mechanisme bij onszelf ligt in het verlengde van het voorgaande: we zijn niet echt bereid om als het dan toch ‘mis gaat’ of moeilijk wordt de daarmee gepaard gaande gevoelens en gevolgen te accepteren. Het antwoord op de ‘wat … als … ?’ vraag is in vele gevallen: nee. De bereidheid om te accepteren dat het ongemakkelijk, frustrerend kan zijn om anderen niet mee te krijgen of geconfronteerd te worden met weerstand bij voorbeeld ontbreekt dan of de bereidheid om te accepteren dat je omgeving misschien wel teleurgesteld is als je nee zegt tegen die leuke managementfunctie…

Hoe ga je kiezen?

Het lastige van kiezen wordt met het voorgaande misschien wel bevestigd, maar een oplossing is er daarmee nog niet. In mijn coachings- en loopbaantrajecten probeer ik mensen te begeleiden bij het maken van hun keuze, maar ook bij het durven accepteren dat die keuze misschien in de praktijk tegenvalt of niet bij voorbaat al als de juiste keuze ervaren zal worden.

Als je nu meteen handvatten wil om de keuze rondom wel of niet leidinggeven te maken, kan ik je een aantal handreikingen geven:

1. Reflectie op je ervaring
2. Onderzoeken waar je mogelijke ontwikkelpunten liggen als leidinggevende.
3. Je belangrijkste waarden verkennen
4. Nagaan of wat je moet van jezelf ook is wat je wil

Reflectie op je ervaring

Als je niet weet of je bepaalde dingen kan en wil, kan het helpen om systematisch te gaan kijken naar wat je tot nu toe hebt gedaan in je werk en ook privé (vereniging, etc.), wat te vergelijken is met wat je als leidinggevende zou moeten doen:

• Welke projecten heb je geleid en wat werd daarin van je verwacht?
• Werd je geacht om mensen alleen op inhoud te begeleiden of moest je soms ook mensen aanspreken en coachen?
• Hoe ging dat, hoe voelde dat?
• Wat heb je bereikt en wat heb je daarvan geleerd?
• Als het allemaal goed ging, hoe leuk vond je het dan, miste je de inhoudelijke rol die je normaal vervult of niet?
• Als het niet goed ging, wat heb je daarmee gedaan?
• Heb je er iets van geleerd dat je – mogelijk met wat training of begeleiding – nu kan toepassen?

Et cetera

Onderzoeken van je ontwikkelpunten

In het verlengde van het voorgaande kan je voor jezelf op een rij zetten wat je nog zou willen leren: waar liggen mogelijk je aandachtspunten?

Het kan helpen om hierbij een collega, je eigen leidinggevende, een mentor of een coach te betrekken? Samen met een ander kom je vaak verder in het reflecteren op je ontwikkelpunten. Ook deelnemen aan een ontwikkelassessment kan hierin heel behulpzaam zijn. Zorg dan wel dat je de agenda voor dat assessment samen met de assessor bepaalt en dat het assessment goed is afgestemd op de rol en context waarin jij wilt leidinggeven.

Verkennen van je waarden

Als je erg twijfelt over de vraag of je echt wílt gaan leidinggeven, kan het zinvol zijn om je te concentreren op je waarden:

• Wat is voor jou belangrijk in je leven en in je werk?
• Wat wil je graag bereiken, niet zozeer in termen van concrete doelstellingen, maar meer in termen van zingeving en levensvervulling?
• Als je straks 10 of 20 jaar verder bent en je kijkt terug op deze fase in je leven, waar wil je dan op terugkijken?
• Welke ervaringen wil je dan graag beleefd hebben?
• Hoe verhouden jouw waarden zich tot de keuze die je nu wilt maken?

Ook hierbij kan het erg prettig zijn om anderen te betrekken. Er zijn allerlei leuke methoden en instrumenten om over waarden na te denken, zoals het maken van een waarden top tien.

Moeten is willen?

Vaak moeten we veel van onszelf: we moeten succesvol zijn, we moeten de werk-privébalans goed houden, we moeten een goede professional zijn en een fijne collega, we moeten goed presteren.

In hoeverre is het leidinggeven een moeten of een willen geworden? Wil je graag de stap zetten om te ervaren of je kan leidinggeven? Of moet je leidinggeven en dan ook in een keer meteen succesvol zijn? Mag je ook andere keuzes maken, bij voorbeeld een goede professional blijven of mag je starten als leidinggevende en eerst maar eens zien of het fijn is om die rol in te vullen?

Als je merkt dat je nauwelijks ruimte voelt in je hoofd om iets anders te willen dan wat je van jezelf (of van anderen) moet, is het aan te raden hierover met iemand in gesprek te gaan. Dat kan je partner, een goede vriend(in), een mentor zijn. Het kan ook zinvol zijn om deze vragen met een coach of loopbaanadviseur te bespreken.

Werkwaarden vaststellen

Wij hebben een hulpmiddel dat je kunt gebruiken om je waarden te onderzoeken. Het helpt je om stapsgewijs je waarden top tien te maken. Je kunt dit hulpmiddel gratis aanvragen. Als je de aanvraag doet en je gegevens invult:

• Krijg je per mail van ons een eenvoudig hulpmiddel voor het maken van je persoonlijke waarden top tien
• Waarmee je een balans kan opmaken ten aanzien van de mate waarin je in je huidige werk die waarden kan terugvinden
• En waarmee je ook een onderscheid kan maken tussen waarden en ‘moetens’ in relatie tot je keuze voor wel of niet leidinggeven

Aanvragen gratis hulpmiddel Werkwaarden vaststellen

Behoefte aan een loopbaancoach?

Met de bovenstaande invalshoeken en met het hierboven aan te vragen hulpmiddel voor het verkennen van je waarden krijg je hopelijk een extra perspectief op hoe je met je keuze rond het leidinggeven om kunt gaan.

Als dat niet voldoende is, kun je altijd nog de keuze maken om eens met een loopbaancoach te gaan sparren of je mogelijkheden te onderzoeken met behulp van een potentieel- of ontwikkelassessment.

Voor meer informatie hierover kun je altijd contact met ons opnemen.

Mariëlle Damoiseaux, 26 juni 2015

Contact

Gerelateerd artikel

Loopbaankeuzes maken

Lees als je meer wilt weten over het maken van ingewikkelde loopbaankeuzes ook de blog van Jeanette van den Bosch.