Leren communiceren, negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen

Leren communiceren begint al op jonge leeftijd. Tegen de tijd dat we als jongvolwassenen aan het werk gaan, hebben we al een jarenlange ‘communicatietraining’ achter de rug. Dat is maar goed ook, want goede communicatieve vaardigheden zijn de basis van een goede en plezierige samenwerking.

Toch valt het niet altijd mee om bij collega’s, klanten of medewerkers de juiste toon te vinden. Soms heeft dat vooral met vaardigheden te maken. Dan gaat het om vragen als:

• Hoe geef je feedback?
• Hoe breng je slecht nieuws?
• Hoe ga je om met weerstand?
• Hoe ga je om met oplopende emoties?
• Wat doe je als iemand het volkomen oneens is met je over iets wat voor jou heel belangrijk is?
• Hoe voorkom je dat je in een ja-maar, nee-want gesprek terecht komt?
• Hoe ga je handig om met stevige kritiek?

Effectiever leren communiceren betekent vooral het vergroten van je communicatieve vaardigheden. Een communicatietraining kan dan soms een goede oplossing zijn; in een korte tijd leer je een aantal bruikbare gespreksvaardigen en gespreksmodellen en je krijgt de gelegenheid om in de veilige trainingssituatie te oefenen.

Als je je communicatieve vaardigheden wilt verbeteren en daarmee zelf aan de slag wilt gaan, vraag dan ons gratis E-boek Beter Leren Communiceren aan

Mijn ervaring als trainer en coach is, dat communicatieproblemen weliswaar vaak onder bepaalde omstandigheden zichtbaar worden, maar dat de oorzaak van de niet zo effectieve communicatie lang niet altijd gezocht moet worden in matig ontwikkelde communicatieve vaardigheden; vaak spelen negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen, opgeroepen door een bepaalde situatie, dan een rol. Mensen met ‘communicatieproblemen’ wordt dan ook vaak ten onrechte geadviseerd om een communicatietraining te gaan volgen.

Als gebrek aan communicatieve vaardigheden niet de oorzaak is….

Als iemand onder bepaalde omstandigheden niet-effectief communiceert en de onterechte conclusie is dat een gebrek aan communicatieve vaardigheden hiervan de oorzaak is, wat is er dan mogelijk aan de hand? Mijn ervaring is, dat niet-effectieve communicatie dan bijna altijd het gevolg is van de wijze waarop iemand met die bepaalde omstandigheden omgaat. Dan is de manier waarop iemand het gedrag van de ander of de omstandigheden waarin hij verkeert beoordeelt en evalueert bepalend voor zijn reactie en dus voor zijn communicatie. De wijze waarop iemand omstandigheden beoordeelt en evalueert, wordt voor een belangrijk deel bepaald door zijn aannames en overtuigingen.

Ter illustratie een voorbeeld:

Gerben werkt als IT-specialist regelmatig als adviseur voor klanten. Op zijn vakgebied is hij een topper en als mens is hij aimabel. Hij voelt zich in de regel zeker van zijn zaak, kan bij zijn klanten bijna altijd de goede ’toon’ vinden en weet door zijn geduld en zijn goede vragen goed wat er leeft bij de klant. Daardoor sluiten zijn adviezen bijna altijd goed aan bij wat de klanten willen en nodig hebben.

Alleen bij klanten die in zijn ogen direct en kort door de bocht zijn, vooral wanneer ze ook nog eens niet open lijken te staan voor ‘warm’ contact, voelt Gerben zich niet op zijn gemak. Hij heeft dan het gevoel dat de ander hem niet mag en ook niet echt serieus neemt. Daardoor voelt Gerben zich onzeker.

Omdat hij niet wil dat de klant hem als professional niet serieus neemt, heeft Gerben bij dergelijke klanten de neiging om sneller dan hij bij anderen met adviezen te komen, zonder de vragen te stellen die hij normaal gesproken stelt. En als de ‘stellige’ klant kritisch reageert, heeft Gerben de neiging om in de verdediging te gaan “om gezichtsverlies te voorkomen”. In het afgelopen jaar heeft Gerben er verschillende klanten bij gekregen die uit dit directieve hout zijn gesneden. Gerben gaat daarom tegenwoordig vaker dan voorheen met tegenzin op pad.

In een periode van enkele maanden bereiken de leidinggevende van Gerben van verschillende klanten klachten over hem. Hij zou zich soms star en vasthoudend opstellen en zich te weinig verdiepen in de wereld van zijn opdrachtgevers. Soms is zelfs sprake van een onaangename sfeer tijdens gesprekken. Reden voor de leidinggevende om met Gerben rond de tafel te gaan.

Ja, Gerben herkent de kritiek, al gaat het bij de meeste klanten toch wel goed. En ja, hij snapt dat hij zijn communicatie bij de klanten die geklaagd hebben moet verbeteren.

Maar hoe?

Zijn leidinggevende adviseert hem de communicatietraining die hij enige tijd geleden zelf ook had gevolgd; hij had er veel van opgestoken.

Gemotiveerd heeft Gerben de communicatietraining gevolgd. Er werden nuttige en leerzame gespreksmodellen behandeld en het oefenen met de trainingsacteur was spannend geweest, maar ook erg zinvol.

Een week na de training ging Gerben weer op bezoek bij een voor hem lastige klant. De ontvangst ervoer Gerben als koel. De afstandelijke houding maakte hem onzeker. Hij zat weer onmiddellijk in de voor hem bekende spanning. Toen de klant kritisch was op een idee van Gerben, zat hij in de verdediging zonder het zelf in de gaten te hebben. Deze klant, die overigens niet wist dat Gerben een communicatietraining had gevolgd, nam zich voor om binnenkort weer contact op te nemen met de leidinggevende van Gerben. De klacht die hij 4 weken geleden bij hem had neergelegd, was kennelijk nog niet besproken met Gerben. Want er was wat hem betreft in de afgelopen weken niets veranderd in de weinig professionele houding van Gerben….

…. dan spelen negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen vaak een rol

Mijn ervaring als trainer en als coach is, dat negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen bij veel mensen ten grondslag liggen aan minder effectief communiceren. Deze gedachten en overtuigingen worden bijna altijd door de omstandigheden waarin iemand op enig moment verkeert opgeroepen.

Net zoals bij Gerben het geval is. Zijn conclusie dat de klant hem niet mag en niet serieus neemt, en de meer verborgen gedachte dat hij zich in zo’n situatie moet bewijzen en dat hij dat het beste doet door de klant als het ware te verrassen en overtuigen met zijn goede ideeën, doen hem keer op keer de das om bij voor hem directieve klanten. Zeker in combinatie met de (ook verborgen) belemmerende overtuiging dat, als de klant zijn inspanningen ter discussie stelt, hij de klant dan het beste kan overtuigen van zijn gelijk!

Zijn vermogen om afgestemd en vriendelijk te zijn en open te staan voor wat voor de klant belangrijk is, kan Gerben dan niet meer omzetten in de communicatieve vaardigheden waarover hij wel beschikt: onderzoeken en vragen te stellen, en pas als het ‘plaatje’ compleet is zijn kennis en ervaring gebruiken om met een op de situatie van deze klant afgestemd advies te komen.

Als een communicatietraining niet het antwoord is…..

Omdat Gerben, en alle andere mensen die net als hij in bepaalde omstandigheden ineffectief communiceren, wel beschikken over de communicatieve vaardigheden die nodig zijn om goed en professioneel te functioneren, is een communicatietraining in deze gevallen niet de oplossing. Dat is logisch als je kijkt naar de oorzaken van het niet effectief communiceren; zolang Gerben niet loskomt van de gedachten en overtuigingen die hem onzeker maken en zijn gedrag in de verkeerde richting ‘sturen’, blijft hij in de omstandigheden die deze gedachten en overtuigingen oproepen doen wat hij altijd al gedaan heeft. Daar helpt geen communicatiemodel tegen.

….. wat dan wel?

Om ‘los te komen’ van de gedachten en overtuigingen die je in de weg zitten, is het om te beginnen nodig dat je ze gaat herkennen. Dat is meestal niet eenvoudig. In de eerste plaats komt dit omdat je je er vaak niet bewust van bent dat je ze hebt. En als je je wel bewust bent van deze gedachten en overtuigingen, dan herken je ze vaak niet als ‘negatief’ of ‘belemmerend’, maar beschouw je ze als ‘de waarheid’. ‘Deze klant neemt mij niet serieus’, ‘ik moet me bewijzen’, ‘ik faal als ik met mijn advies niet direct in de roos schiet’, ‘bij deze klant kan ik niet anders dan me verdedigen wanneer hij kritisch is over mijn advies’.

Op het moment dat je de gedachten en overtuigingen waar je last van hebt herkent, en erkent dat deze een belangrijke rol spelen bij hoe je je voelt en hoe je handelt en communiceert, is de volgende stap dat je leert om op een andere manier aan te kijken tegen de situaties waarin ze de kop op steken.

Voor Gerben zou een voor de hand liggende optie kunnen zijn om te onderzoeken of hij de overtuiging dat hij moet bewijzen dat hij een goede professional is en dat hij dat het beste doet door de klant te verrassen met een goed advies voor waar wil blijven houden. Of zijn er andere, nieuwe gedachten en overtuigingen die hem een prettiger gevoel geven èn het hem makkelijker maken om ander en effectiever gedrag te vertonen?

Zelf onderzoeken of in jouw geval sprake is van gedachten en overtuigingen die je in de weg zitten, kan een lastige klus zijn. Daarom kan het zinvol zijn om iemand die je goed kent te vragen je hierbij te helpen, zeker als je weet dat je in bepaalde omstandigheden minder effectief communiceert dan je van jezelf gewend bent en je het idee hebt dat dergelijke gedachten en overtuigingen een rol zouden kunnen spelen. Iemand anders kan je dan misschien ook helpen bij het proberen om je negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen aan te passen in de richting van gedachten en overtuigingen die minstens net zo waar voor jou zijn en je niet of minder in de weg zitten om je prettig te voelen en je helpen om effectief te blijven communiceren.

De RET (Rationeel-emotieve Therapie) als hulpmiddel

De RET kan ondersteunend zijn bij je eigen zoektocht naar jouw negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen en bij het zoeken naar een andere manier van situaties evalueren en waarderen. En dus bij het leren om je in bepaalde omstandigheden prettiger te gaan voelen en effectiever te blijven handelen en communiceren.

Over hoe dat werkt kun je meer lezen in een blog dat gaat over minder last hebben van je negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen .

Als je meer wilt weten over de RET, kun je hieronder een gratis artikel aanvragen. Als je enkele gegevens invult, krijg je:

• Een uitgebreide beschrijving van de Rationeel-Emotieve Therapie met daarin
• Twee praktische oefeningen waarmee je:
  • Je eigen gedachten en overtuigingen kritisch kunt toetsen en zo nodig kunt bijstellen
  • En kunt oefenen in de praktijk.

Het werken met de RET en het doen van de oefeningen draagt bij aan meer ‘innerlijke rust’ in voor jou lastige situaties, waardoor de kans groter wordt dat je effectief blijft handelen en communiceren.

Aanvragen gratis artikel over De RET

Behoefte aan individuele coaching?

Misschien heb je behoefte aan een ervaren coach die je kan helpen om jouw negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen op het spoor te komen en je kan helpen deze te ‘vervangen’ door meer helpende gedachten en overtuigingen.

Als je individuele coaching overweegt en wilt onderzoeken of dit inderdaad iets voor je zou kunnen zijn, kun je contact opnemen met ons voor een vrijblijvende kennismaking.

Albert van Veen, 21 oktober 2015

Contact