Belemmerende overtuigingen en negatieve gedachten

Iedereen heeft weleens last van belemmerende overtuigingen of negatieve gedachten. Bijvoorbeeld: dat leer ik toch nooit; anderen zijn veel slimmer dan ik; mensen vinden me toch niet leuk; wie zit er nu op mij te wachten?; wie ben ik dat er naar mij zou moeten worden geluisterd; ik zal maar niets zeggen, want anderen vinden mij dan misschien wel dom; waarom overkomt mij dit nu weer…..

Het effect van je eigen negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen is vaak dat je je ongelukkig(er) of onzeker(der) gaat voelen. Zeker wanneer je hier regelmatig last van hebt, is het de moeite waard om te leren om je negatieve gedachten kritisch te evalueren en positiever te leren denken.

In onze coachingstrajecten werken wij vaak met mensen die last hebben van negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen. Wij hebben ervaren dat voor veel mensen de RET (Rationeel Emotieve Therapie) een goed hulpmiddel is om te leren positiever te denken en daarmee positiever in het leven te staan. Over hoe dat werkt, positief leren denken, kun je in deze blog meer lezen. Je kunt onderaan de blog een gratis artikel aanvragen over de RET.

Zie ook onze blog over hoe negatieve gedachten de neiging hebben om uit te komen

Positief leren denken: geen tovermiddel tegen alle ellende

Persoonlijk krijg ik een slecht gevoel wanneer iemand beweert dat het eenvoudig is om van je belemmerende overtuigingen af te komen. En al helemaal wanneer de suggestie wordt gewekt dat het mogelijk is om alleen maar een gelukkig leven te leiden.

Voor mij betekent positief leren denken dan ook niet: nooit meer boos, verdrietig, teleurgesteld of gekwetst zijn. Soms zit het tegen, baal je ergens van of heb je wel erg veel pech. Dat kan en het mag dan natuurlijk gewoon ‘klote’ zijn.

Positief leren denken betekent niet dat emoties moeten worden vermeden of ontkend, maar wel dat je je negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen kritisch leert beoordelen: kloppen ze echt? Of ben ik ze misschien wel aan het overdrijven?

Bij leren om positief te denken gaat het er dan ook vooral om te leren op een reële manier te denken over de spannende en vervelende dingen waar je als mens nu eenmaal mee te maken krijgt.

Minder last hebben van negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen

Emoties horen gewoon bij het leven. Dit onderkennen en accepteren is belangrijk om je negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen waarmee de emoties gepaard gaan succesvol te kunnen onderzoeken. Voorbeelden van vragen waarmee je je eigen gedachten onderzoekt zijn:

• Zijn mijn gedachten reëel in verhouding tot wat de aanleiding is geweest voor de emoties?
• Kun je ook anders tegen de situatie aankijken? Kunnen andere  gedachten en overtuigingen misschien ook waar zijn?
• Kun je je oorspronkelijke gedachten en negatieve overtuigingen zodanig aanpassen, dat ze wat jou betreft net zo goed of misschien zelfs beter passen bij de situatie en tegelijkertijd ook minder heftige emoties oproepen en bijdragen aan effectiever handelen?

Een voorbeeld

Johan werd onlangs voor de derde keer in korte tijd kritisch aangesproken door zijn leidinggevende op hoe hij in een bepaalde situatie had gehandeld. Hij schrok daarvan en de vraag of hij nog wel geschikt was voor zijn functie begon door zijn hoofd te spoken (terwijl hij deze toch al meerdere jaren naar tevredenheid van iedereen had uitgeoefend….). Word ik dan misschien toch te oud voor het werk? Die jonge gasten, die er de afgelopen jaren op de afdeling zijn bijgekomen, pikken nieuwe ontwikkelingen natuurlijk sneller op dan ik. En zij staan aan het begin van hun loopbaan, zijn ambitieuzer en willen zich natuurlijk nog bewijzen. Johan voelde zich steeds onzekerder worden.

Johan zag het ineens helder voor zich: feitelijk was hij misschien al afgeschreven en moest hij plaats gaan maken voor de jonge garde. Zijn leidinggevende was hem daar waarschijnlijk langzaam op aan het voorbereiden. Ja, Johan wist het eigenlijk wel zeker: vandaag of morgen zou een gesprek met hem plaatsvinden in het kader van het onlangs binnen de organisatie ingevoerde ‘seniorenbeleid’. Schandelijk dat ze mij op deze wijze gaan afschrijven. Zo kunnen ze toch niet met mij omgaan! Na al die jaren trouwe dienst!! En hoe zullen onze vrienden en bekenden reageren? Wat een afgang!

Terwijl hij terugliep naar zijn werkplek, liepen gevoelens van verdriet, onmacht en ook woede door elkaar. Johan voelde zich inmiddels behoorlijk beroerd. Misschien moest hij de rest van de middag maar vrijaf nemen; van werken zou toch niet meer zoveel komen en het had waarschijnlijk weinig zin om nog met zijn leidinggevende te gaan praten. Het besluit stond natuurlijk toch al vast…

Enkele relevante onderdelen uit Johan’s interpretatie en evaluatie van de situatie:

• In vergelijking met de jonge collega’s ben ik minder geschikt (interpretatie)
• Ik moet wijken voor de aanstormende jongere collega’s (interpretatie)
• De feedback die ik de laatste tijd heb gekregen, is een bewuste opmaat naar een slecht nieuws gesprek (interpretatie)
• Het is een schande dat er zo met mij wordt omgegaan; dit heb ik na al die jaren niet verdiend (evaluatie)
• In de ogen van vrienden en bekenden ga ik ontzettend af (evaluatie)

Misschien kloppen alle interpretaties van Johan, maar mogelijk zit hij er ook (ver) naast. Feit is, dat Johan de gebeurtenissen interpreteert zoals hij dit doet en dat hij deze interpretaties ook voor waar houdt. Vervolgens leiden zijn interpretaties tot vervelende emoties en vermijdend gedrag omdat Johan zijn interpretaties negatief evalueert; wat Johan betreft zou het een afgang zijn wanneer hij zou worden gepasseerd door het aanstormend talent en zou het een schande zijn wanneer de organisatie -na zoveel jaar trouwe dienst- een jonge collega (een deel van) zijn werkzaamheden zou laten overnemen. Hem wordt hiermee iets aangedaan wat niet kan en niet mag! Tenminste, dat vindt Johan.

Johan had op heel veel andere manieren het feit, dat hij voor de derde keer in korte tijd feedback had gekregen, kunnen interpreteren. Zomaar wat voorbeelden:

• Wat is er toch met mijn leidinggevende aan de hand? Volgens mij is hij moe of gespannen.
• Oeps, ik was de laatste tijd misschien toch minder scherp; goed dat mijn leidinggevende mij daar zo snel op aanspreekt en het niet bewaart voor ons jaarlijkse functioneringsgesprek.
• Met al die jonge gasten op de afdeling is het goed dat onze leidinggevende mij als senior scherp houdt; voor hen zijn senioren als ik toch de belangrijke rolmodellen binnen de organisatie.
• Zie je wel, je bent nooit te oud om te leren!

Daarnaast kan Johan zijn interpretaties ook anders evalueren. Want stel, Johan heeft met zijn interpretaties volkomen gelijk. Is het dan inderdaad een afgang? Of kun je er ook anders naar kijken? Bijvoorbeeld door te denken: dit is iets wat heel veel mensen overkomen is en nog zal overkomen; op enig moment gaan de jaren tellen en nemen jongere collega’s bepaalde taken over.

Dus waarom spreken van een ‘afgang’? En waarom mag zijn leidinggevende niet op deze manier een opmaat verzorgen richting een slecht nieuws gesprek? Waarom mogen anderen niet dingen doen die hij niet oké vindt? Trouwens, zou Johan niet zelf ook weleens dingen doen die door anderen worden ervaren als niet oké?

Door zonder meer te geloven in zijn interpretaties en deze te evalueren zoals hij dit doet, werd Johan emotioneel, onzeker en boos en ging hij vervolgens in de ‘vermijdstand’ staan. Wanneer Johan in staat zou zijn geweest om te geloven dat de andere interpretaties ook waar zouden kunnen zijn, misschien zelfs wel meer waar, en wanneer hij zijn interpretaties anders zou evalueren, zouden de emoties hem minder in de houdgreep hebben genomen en zou hij makkelijker hebben kunnen kiezen voor ander gedrag. Dan zou hij er bijvoorbeeld voor hebben kunnen kiezen om bij zijn chef te checken of hij zich zorgen zou moeten maken over zijn functie. Of zou hij zijn leidinggevende bedankt hebben voor het feit dat hij hem scherp hield.

Coaching en realistisch/positief leren denken

Wanneer wij in onze coachingstrajecten werken met coachees die last hebben van hun negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen, analyseren wij samen concrete (werk)situaties waarin dergelijke gedachten en overtuigingen een rol hebben gespeeld.

Bij deze analyses is de RET vaak een goed hulpmiddel om de overtuigingen die een rol speelden op te sporen en ‘uit te dagen’; zijn ze reëel, of overdreven? Zijn ze te vervangen door overtuigingen die ook waar kunnen zijn en leiden tot minder negatieve emoties en onhandig gedrag. Of is de situatie niet anders te benaderen dan met de oorspronkelijke analyse van de coachee?

Als je meer wilt weten over de RET, kun je hieronder gratis een uitgebreid artikel aanvragen. Als je enkele gegevens invult, krijg je:

• Een beschrijving van de RET
• Met twee uitgebreide oefeningen
• Waarmee je voor jezelf, maar ook met een collega, vriend of partner
• Je eigen gedachten en overtuigingen kritisch kunt toetsen en zo nodig kunt bijstellen
• En kunt oefenen in de praktijk
• Waardoor je te heftige emoties kunt temperen
• En ineffectief gedrag kunt voorkomen.

Aanvragen gratis artikel over De RET

Met een coach je negatieve gedachten aanpakken

Overweeg je om met een coach je negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen aan te pakken, neem dan contact op met ons voor meer informatie of een vrijblijvende afspraak.

Albert van Veen, 8 oktober 2015

Contact

Heb je nog vragen? Neem dan vrijblijvend contact op met ons. Wij zijn bereikbaar op 024 397 8892

Gerelateerde artikelen

Leefregels en overtuigingen die ons geluk in de weg zitten

Ons gevoel en gedrag wordt niet alleen deels gestuurd door negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen: een vaste set van ‘moetens’ en ‘mag-niets’ speelt hierbij ook een belangrijke rol.

Deze moetens en mag-niets vormen zelfopgelegde leefregels die bepaald niet bijdragen aan je gelukkig en ontspannen voelen. Wil je hier meer over lezen? Lees dan de blog waarin ik beschrijf hoe eigen leefregels en overtuigingen geluk in de weg kunnen zitten.

Zelfhulp boek belemmerende overtuigingen aanpakken

In zijn zelfhulpboek De kracht van gedachten  Groeien in je werk door belemmerende gedachten aan te pakken beschrijft Martijn Frijters hoe je regie over je eigen gedachten kunt nemen.