Het oplichterssyndroom, ofwel het onvermogen om eigen prestaties op waarde te schatten komt vaker voor dan je denkt. Een dijk van een CV en toch steeds die twijfel of je wel aan verwachtingen voldoet, het gevoel dat je niet goed genoeg bent en de angst dat je binnenkort wordt ontmaskerd. Geloven dat je succes is ontstaan door een aantal externe factoren, in plaats van het succes je toe-eigenen. Het gevoel hebben incompetent te zijn en ooit door de mand te vallen, terwijl je -objectief gezien- prima werk aflevert. Succes schrijf je meer toe aan omstandigheden dan aan je eigen kunde.
Rationeel weet je dat je capabel genoeg bent voor je functie, maar zo voelt het niet. Een relatief kleine fout blijft onevenredig lang in het geheugen rondspoken en een compliment vergeet je veel sneller. Veel getalenteerde mensen hebben er last van terwijl diploma’s en werkervaring het tegendeel bewijzen.
Oplichterssyndroom
De term ‘oplichterssyndroom’ (impostor syndrome) werd in 1978 voor het eerst beschreven in een artikel van klinisch psychologen Pauline Clance en Suzanne Imes, die zagen dat veel succesvolle mensen geneigd zijn te geloven dat zij niet intelligent zijn en dat anderen hen te hoog inschatten. Deze gedachte ondermijnt het zelfvertrouwen en heeft gevolgen voor zowel inzet als overtuigingskracht.
Oplichterssyndroom: 50% heeft hier soms last van
Uit psychologisch onderzoek blijkt dat ongeveer 50 procent van de hoogopgeleide en succesvolle mensen soms of vaker met het oplichterssyndroom worstelt. Wie van huis uit de boodschap heeft meegekregen om iets te proberen, ook als je niet zeker weet of je het kunt, zal meer lef ontwikkelen en iets meer risico durven nemen. Dat het percentage mannen (35%) lager is dan het percentage vrouwen (65%) is deels te verklaren door het mannelijk hormoon dat aanzet tot het nemen van meer risico.
Vluchten of vechten
Er zijn globaal twee mechanismen als reactie op het oplichterssyndroom: vluchten of vechten.
In het eerste geval maak je jezelf onzichtbaar, ga je uitdagingen uit de weg en bagatelliseer je prestaties en benut niet je volledige potentieel.
De tweede optie houdt in dat je heel hard gaat werken om lof en succes te oogsten, wat echter geen remedie is tegen de angst om door de mand te vallen, maar deze angst juist in stand houdt. Het verraderlijke is dat je op deze manier heel ver kunt komen, maar het gevoel van succes blijft uit. De discrepantie tussen het uiterlijk waarneembare succes en het innerlijk ervaren daarvan, de zo genaamde Confidence Gap, wordt steeds groter. In het ergste geval kan het harde werken in combinatie met de twijfel aan het eigen vermogen leiden tot burn out klachten.
Het oplichterssyndroom overwinnen
Onderzoekers van de Ashridge Business School hebben gekeken naar manieren om het oplichterssyndroom te overwinnen of te verminderen. Uit hun onderzoek komen 5 tips:
- Ga in gesprek met je innerlijke criticus die zegt: ‘’ze zullen zeker een keer ontdekken dat je het niet kunt.’’ Toets je gedachten en vermeende verwachtingen aan de realiteit, weerleg irreële gedachten met feiten.
- Het gaat er in de basis om dat je je bewust bent van irrationele gedachten: wanneer je kunt doorzien hoe je gedachtegang zich voltrekt, wordt het makkelijker om afstand te nemen van irrationele gedachten
- Zet je feitelijk behaalde successen eens op papier, dat stelt je in staat om de objectieve prestaties te verbinden met de realiteit. Zo kun je jezelf herinneren aan deze prestaties.
- Bedenk bij twijfel over een nieuw uitdagend project of een andere baan dat mensen zelden spijt hebben van kansen die ze benutten, spijt gaat meestal over kansen die je hebt laten lopen.
- Als de dilemma’s je te veel in beslag nemen, kan begeleiding van een coach helpen bij zelfevaluatie, positieve keuzes, gedragsverandering en zelfcompassie.
Behoefte aan ondersteuning?
Herken je bij jezelf het oplichterssyndroom en wil je daar minder last van hebben, dan is een aantal gesprekken met een goede coach voor jou misschien een zinvolle optie. Als je de mogelijkheden van perfectionisme coaching voor jou wilt onderzoeken, neem dan contact op met ons voor een vrijblijvend gesprek.
Sija Bos, 20 november 2016
Contact
Heb je nog vragen? Neem dan vrijblijvend contact op met ons. Wij zijn bereikbaar op 024 397 8892
Een mail sturen kan ook: info@md-act.nl
MD-act biedt trainingen en coaching door heel Nederland.
Gerelateerd
Bang om door de mand te vallen
In de blog Onzekerheid en bang om door de mand te vallen: het Imposter Syndrome beschrijft Mariëlle Damoiseaux de casus van Sanne. Zij is een jonge, succesvolle vrouw die veel last had van het bedriegerssyndroom en in een individueel coachingstraject gewerkt heeft aan het beteugelen van haar perfectionisme.