Te veel nadenken en eindeloos veel piekeren
Bijna iedereen streeft er weleens naar: iets helemaal perfect doen. Een toppresentatie geven voor je werk, een geweldig diner bereiden voor vrienden of familie, een rapport zonder fouten opleveren of misschien wel de beste vader of moeder proberen te zijn voor je kind.
Zo nu en dan perfectie nastreven is iets echter iets heel anders dan perfectionistisch zijn. Perfectionisten streven bijna voortdurend naar uitmuntendheid.
Hoe leidt de zoektocht naar perfectie tot te veel nadenken en eindeloos veel piekeren? Om dit te begrijpen, moeten we goed begrijpen wat perfectionisme inhoudt.
Wat is perfectionisme
Perfectionisme is niet zomaar de wens om dingen goed te doen. Het is de bijna onophoudelijke drang om alles foutloos te doen, vaak vergezeld van de overtuiging dat alles minder dan perfect onaanvaardbaar is. Dit zwart-witte denken -perfect versus imperfect- laat weinig of geen ruimte voor een middenweg, kleine fouten of een menselijke vergissing.
Perfectionisme lijkt op het eerste gezicht een bewonderenswaardige eigenschap. Maar het is vaak nauw verbonden met een voor de perfectionist minder aangename kant: het gaat vaak samen met veel te veel nadenken en te veel piekeren.
Perfectionisme en angst voor falen
Veel mensen die streven naar perfectie hebben een diepgewortelde angst voor of afkeer van falen. Mensen die perfectionistisch zijn zien fouten vaak niet als leermogelijkheden, maar als eigen tekortkomingen. Elke fout, hoe klein ook, kan worden gezien als een bewijs van persoonlijke mislukking: “Zie je wel, dit kun je ook al niet…”.
Het is de angst voor falen en het er alles aan willen doen om dit te voorkomen dat kan leiden tot veel piekeren en te veel nadenken: over mogelijke misstappen, fouten uit het verleden of de potentiële gevolgen van niet aan de eigen hoge normen voldoen.
Dit constante te veel nadenken kan een vicieuze cirkel worden, waarbij iemand gevangen raakt in een oneindige loop van zelfkritiek en twijfel.
Te veel nadenken en veel piekeren
Perfectionisten hebben de neiging om te veel na te denken over hun acties, beslissingen en resultaten. Ze kunnen eindeloos scenario’s in hun hoofd afspelen, elk detail herkauwen en zoeken voortdurend naar mogelijke fouten en gebreken.
De neiging tot overanalyse kan leiden tot veel piekeren, omdat het brein gevangen wordt in een cyclus van voortdurende evaluatie en herbeoordeling.
Te veel nadenken en veel piekeren kan ook verlammend werken, waardoor de perfectionist veel te veel tijd besteedt aan een taak of opdracht of zelfs helemaal niets gedaan krijgt…
Hoge zelfkritiek
Een andere metgezel van perfectionisme is zelfkritiek. Perfectionisten kunnen extreem hard voor zichzelf zijn. Ze kunnen zichzelf straffen voor de kleinste fouten en hun eigenwaarde afmeten aan hun prestaties.
De constante zelfkritiek kan leiden tot een aanhoudend gevoel van ontevredenheid en zelftwijfel, wat op zijn beurt weer kan leiden tot veel piekeren.
Verhoogde stressniveaus
De druk die perfectionisten zichzelf opleggen kan leiden tot verhoogde stressniveaus. De angst om niet te voldoen aan de eigen hoge normen, de angst voor kritiek van anderen en de voortdurende zelfkritiek kunnen allemaal bijdragen aan chronische stress.
Langdurige stress kan leiden tot een hogere productie van het stresshormoon cortisol. En een hoog niveau van cortisol wordt geassocieerd met te veel nadenken en veel piekeren. Zie daar alweer een vicieuze cirkel, een loop die zichzelf versterkt en in stand houdt.
Piekeren als copingmechanisme
Voor sommige perfectionisten kan dit te veel nadenken en veel piekeren zelfs een copingmechanisme worden. Door voortdurend over mogelijke fouten en uitdagingen te piekeren, voelen ze zich misschien voorbereid en in controle.
Het voortdurende gepieker kan gezien worden als een manier om mogelijke fouten of uitdagingen altijd een stap voor te blijven, een strategie om alles perfect te houden.
Echter, dit te veel nadenken als copingmechanisme kan op de lange termijn nadelige gevolgen hebben. Het kan leiden tot uitstelgedrag, besluiteloosheid en een algemeen gevoel van ontevredenheid. Bovendien kan het te veel nadenken en veel piekeren de mentale gezondheid ondermijnen en leiden tot aandoeningen zoals angststoornissen en depressie.
Conclusie
Alhoewel perfectionisme vaak gezien wordt als een goed streven naar het leveren van topprestaties, zitten er ook vaak schaduwkanten aan. Zoals al eerder gezegd: een sterke behoefte aan perfectie kan leiden tot verhoogde stress, zelfkritiek, angst voor falen en uiteindelijk tot het voortdurende piekeren over mogelijke tekortkomingen en fouten.
Iedereen weet het, ook de meeste perfectionisten: niemand is perfect. Fouten, misstappen en tekortkomingen horen onvermijdelijk bij het menselijk bestaan. Misschien zijn ze niet altijd even leuk, maar ze bieden wel kansen om te leren, te groeien en ons verder te ontwikkelen.
Echter, voor degenen die worstelen met perfectionisme en veel piekeren is het ergens wel weten dat je niet altijd perfect kan zijn vaak volstrekt onvoldoende om het eigen streven naar perfectionisme los te laten en de cyclus van te veel nadenken en veel piekeren te doorbreken. Dan kan het zoeken van professionele hulp of therapie nuttig zijn.
Het leren accepteren van onvolkomenheden, leren stellen van realistische doelen en leren vieren van kleine successen, kortom het doorbreken van de cyclus van perfectionisme, kan beslist bijdragen aan een evenwichtiger en veel gelukkiger leven.
Kunnen wij je helpen?
Heb je last van te veel nadenken en veel piekeren? En overweeg je daarom de hulp in te schakelen van een ervaren perfectionisme coach? Wij begeleiden al bijna 30 jaar mensen, ook mensen die last hebben van te veel gepieker. Dat doen we met veel compassie, inzet en met goede resultaten (zie onze Google beoordelingen en de reviews op onze website).
Albert van Veen, 3 oktober 2023
Contact
Wil je kennismaken en daarvoor een vrijblijvende afspraak maken? Wij zijn bereikbaar op 024 397 8892. Een mail sturen kan natuurlijk ook: info@md-act.nl
Gerelateerd
Last van veel piekeren en wil je hiermee stoppen?
Lees deze blog als je wilt proberen om minder te piekeren.
Piekeren, perfectionisme en depressieve klachten
Ben je geïnteresseerd in de samenhang tussen te veel nadenken, piekeren en perfectionisme en het ontstaan van depressieve klachten, lees dan het onderzoek dat hiernaar is gedaan in 2020 door E. Roos en E. J. van Wingerden.
